TANZİMAT EDEBİYATI'NDA İLKLER

İlk yerli roman: Şemsettin Sami'nin "Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat" adlı eseridir. İlk çeviri roman: Yusuf Kâmil Paşa'nın Fenelon'dan çevirdiği "Telemak" adlı eserdir. İlk tarihi roman: Namık Kemal'in "Cezmi" adlı eseridir. İlk edebi roman: Namık Kemal'in "İntibah" adlı eseridir. İlk tarihi roman denemesi: Ahmet Mithat Efendi'nin "Yeniçeriler" adlı eseridir. İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ek­rem'in "Araba Sevdası" adlı eseridir. İlk köy romanı: Nabizade Nazım'ın "Karabibik" adlı eseridir. İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf'un "Eylül" adlı eseridir. İlk natüralist roman: Nabizade Nazım'ın "Zehra" adlı eseridir. İlk köy şiiri: Muallim Naci'nin "Köylü Kızların Şarkısı" adlı şiiridir. İlk pastoral şiir: Abdulhak Hamit'in "Sahra" adlı şiiridir. Kafiyesiz şiirin ilk yazarı: Abdulhak Hamit Tarhan'dır. Şiiri ise "Validem"dir. İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi'nin "Şair Evlenmesi" adlı yapıtıdır. İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı: Ahmet Vefik Paşa'dır. Aruz ölçüsüyle yazılan ilk tiyatro eseri: Abdulhak Hamit Tarhan'ın "Eşber" adlı eseridir. Hece ölçüsüyle yazılan ilk tiyatro eseri: Abdulhak Hamit Tarhan'ın "Nesteren" adlı eseridir. Sahnelenen ilk tiyatro eseri: Namık Kemal'in "Vatan Yahut Silistre" adlı eseridir. İlk resmi Türkçe gazete: Takvim-i Vakayi'dir. İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis'tir. İlk özel Türkçe gazete: Tercüman-ı Ahval'dir. İlk şiir çevirisi yapan şair: Şinasi'dir. (Tercüme-i Manzume) İlk Makale: Şinasi'nin "Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi'dir. Noktalama işaretlerini kullanan ilk yazar: Şinasi'dir. İlk antoloji: Ziya Paşa'nın "Harabat" adlı eseridir. İlk röportaj örneği: Ziya Paşa'nın "Rüya" adlı eseridir. İlk edebi bilgiler kitabı: Recaizade Mahmut Ekrem'in "Talim-i Edebiyat" adlı eseridir. İlk atasözleri kitabı: Şinasi'nin "Durub-i Emsal-ı Osmaniye" adlı sözlüğüdür. İlk hikâye eseri: Ahmet Mithat Efendi'nin "Letâif-i Rivayat" adlı yapıtıdır Batılı anlamda ilk eleştiri yazarı: Namık Kemal'dir. İlk mizah dergisi: Teodor Kasap'ın çıkardığı Diyojen adlı dergidir. Batılı anlamda ilk öykü örnekleri: Samipa-şazade Sezai'nin "Küçük Şeyler" adlı eseridir. İlk dergi örneği: Münif Paşa'nın çıkardığı "Mecmua-ı Fünun"dur.