EK EYLEM (EK FİİL)

Adlara ve adsoylu sözcüklere (zamir, sıfat, zarf, edad, bağlaç, ünlem) eklenerek orlar çekimlenip yüklem olmasını sağlayan “i – mek” fiiline ek eylem (ek fiil) denir. İPUCU: BÜTÜN İSİM CÜMLELERİNDE (YÜKLEMİ FİİL OLMAYAN CÜMLELERDE) EK FİİL MUTLAKA VARDIR. Ek eylemin dört kipte çekimi vardır: 1 - Bilinen Geçmiş Zaman ( İ – Dİ ): Ad soylu sözcük (ad, zamir, sıfat, zarf, edat, bağlaç, ünlem) + “i – di” ↓ ek eylem genellikle düşer! Öğrenci + İ – di – m → Öğrenciydim Ad (isim) ↓ Öğrenciydin Ek eylem Öğrenciydi Düşer! Öğrenciydik Öğrenciydiniz Öğrenciydiler (öğrencilerdi) Seni buraya çağıran ben - di - m. (Zamiri çekimleyerek yüklem yapmış./ ben + i – di –m) Dün biraz rahatsız gibi – y – di. (Edat öbeğini çekimleyerek yüklem yapmış./ gibi + i – di) 2 - Öğrenilen Geçmiş Zaman ( İ – MİŞ ): Ad soylu sözcük (ad, zamir, sıfat, zarf, edat, bağlaç, ünlem) + “i – miş” ↓ ek eylem genellikle düşer! Çalışkan + İ – miş – im → Çalışkanmışım Sıfat ↓ Ek eylem Düşer! Tüm isteği sınavı kazanmak – mış. (Ad eylemi(eylemsiyi) çekimleyerek yüklem yapmış./ Kazanmak + i - miş) 3 – Dilek – Şart (koşul) Kipi ( İ – SE): Ad soylu sözcük (ad, zamir, sıfat, zarf, edat, bağlaç, ünlem) + “i – SE” ↓ ek eylem genellikle düşer! Hasta + İ - se - m → Hastaysam Sıfat ↓ Ek eylem Düşer! Sınıf birincisi o çocuksa ailesine bildirmelisin.(Adı çekimleyerek yüklem yapmış./ Çocuk +i – se) 4 – Geniş (Basit) Zaman: Belirli bir eki yoktur. Genellikle kişi ekleriyle çekim yapılır. · Güzel – im · Güzel – sin · Güzel (-dir) · Güzel – iz · Güzel – siniz · Güzel – ler Elmaların en iyisi Amasya elması –dır. ( Ad tamlamasını çekimleyerek yüklem yapmış.) GENEL NOT: 1) EK EYLEMİN OLUMSUZU “DEĞİL” EDATIYLA YAPILIR. · Öğretmendim / öğretmen değildim, umutlusun / umutlu değilsin… 2) BİRLEŞİK ZAMANLI EYLEMLER DE (HİKAYE, RİVAYET, ŞART) EK EYLEM YARDIMIYLA YAPILIR. · Gel – miş + i – di – m → gelmiştim (miş’li geçmiş zamanın hikayesi) ↓ ek eylem