Bir sözcüğün benzetme amacı güdülmeden başka bir sözcük yerine kullanılmasına "ad aktarması" denir. İç-dış, parça-bütün, neden-sonuç, sanatçı-yapıt, yer-insan, yer-olay gibi ilgiler vardır. Aşağıdaki cümleler ad aktarmasına örnektir. (ad aktarması ayrıca mecaz-ı mürsel adıyla söz sanatlarında da işlenir.) Örneklerde görelim:
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey nazlı hilâl. (parça - bütün ilgisi kurulmuştur; çünkü dalgalancak olan bayraktır(bütün). Hilalse onun parçasıdır. Bu durumda parça verilmiş; ama bütün kastedilmiştir.)
Saçını kestir demedim mi? (parça - bütün)
Bereket yağıyor; çiftçinin yüzü gülecek. (neden - sonuç ilgisi kurulmuştur; çünkü yağmur bereketin nedenidir. Sonuç verilmiş; ama neden kastedilmiştir.)
Ayağını çıkarmadan girebilirsin. (iç - dış) (verilen ayak (iç), kastedilen ayakkabı (dış))
Bu olaylara Ankara sessiz kalıyor. (yer - yönetim) (verilen Ankara (yer), kastedilen iktidar (yönetim))
Orhan Veli’yi okur musun? (sanatçı - yapıt) (verilen Orhan Veli (sanatçı), kastedilen onun eserleridir.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder