Tanınmış sanatçı, siyasetçi, ve bilim adamlarının yazdığı anılar onların yaşayışlarını, yaşadıkları dönemdeki önemli olayları anlatması bakımından önemlidir.
Anılar, genellikle aşağıdaki nedenlerden dolayı yazılır:
(1) Geçmişi bir kez daha yaşamak ve yazma alışkanlığı kazanmak.
(2) Anıları unutulmaktan kurtarmak.
(3) Yok olup gitmesini göze alamadığımız bir gerçeğe kalıcılık kazandırmak.
(4) Anıyı oluşturan olayı, durumu, yerleri, kişileri söz konusu edip, başkalarının bilgisine, yararına sunmak.
(5) Kamuoyu önünde aklanmaya çalışmak, pişmanlığı dile getirip içini boşaltmak, günah çıkarmak.
(6) Gelecek kuşaklara geçmişten sonuçlar çıkarıp sunmak.
(7) Gerektiği zaman bir eleştiride bulunmak.
(8) İnsanoğlunun; yaşantılarını, deneyimlerini başkalarıyla paylaşmak gereğini duymak. (S. SARICA - M. GÜNDÜZ, Güzel Konuşma Yazma, s. 375)
Anı (Hatıra) Türü Özellikleri :
1 - Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır.
2 - İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır
3 - Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için tarihçilere ışık tutar.
4 - Tanınmış, bilim, sanat ve politika adamlarının yaşamlarını çalışma ve
araştırmalarını anlatır.
5 - Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar.
6 - Geçmiş birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir.
1 - Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır.
2 - İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır
3 - Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için tarihçilere ışık tutar.
4 - Tanınmış, bilim, sanat ve politika adamlarının yaşamlarını çalışma ve
araştırmalarını anlatır.
5 - Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar.
6 - Geçmiş birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir.
Anı (Hatıra) Türü Tarihsel Gelişmi
Batıda en çok yaygın bir tür olup ilk örneğini eski Yunan sanatçısı Ksenophon'un "Anabasis" adlı eseriyle vermiştir. Eflatun'un birçok eseri bu türdendir.
18. yüzyılda
J. J. Rouseau'nun " İtiraflar"
Goldoni'nin "İyilik Sever Somurtkan",
Goethe'nin "Şiir ve Gerçek Andre Gide'nin "Jurnaller "bu alanda önemli eserlerdir.
J. J. Rouseau'nun " İtiraflar"
Goldoni'nin "İyilik Sever Somurtkan",
Goethe'nin "Şiir ve Gerçek Andre Gide'nin "Jurnaller "bu alanda önemli eserlerdir.
19. yüzyılda Fransız edebiyatında :
Victor Hugo'nun"Gördüklerim",
Stendhal'ın "Bencillik Anılar,
Verlaine'nin " İtiraflar"
Victor Hugo'nun"Gördüklerim",
Stendhal'ın "Bencillik Anılar,
Verlaine'nin " İtiraflar"
Rus yazar Tolstoy'un İtidafım" 20. yüzylda dünyanın her ülkesinde çok sayıda edebiyatçı bu türde eserler vermeye devam etmektedir.
Bizde, 7. yüzyıla ait "Göktürk Yazıtları" bu türün ilk örneği sayılmaktadır. 16. yüzyılda Hindistan'da bir imparatorluk kurmuş olan Babür Şah'ın yazdığı "Babürname" , 17. yüzyılda Ebul Gazi Bahadır Han'ın yazdığı "Şecere-i Türkî" , Katip Çelebi ve Naima'nın birçok eseri bu türün örneklerindendir.
Eski edebiyatta anı özelliği taşıyan "vakainameler, gazavatnameler, sefaretnameler bu türün örnekleri sayılmaktadır.
Edebi tür anlamında anı ise bizde Tanzimat döneminde başlamıştır. Önceleri Ebuziya Tevfik ve Ali Suavi çıkardıkları gazetelerde anılarını yayınlarlar Daha sonra ;
Akif Paşa-Tabsıra
Namık Kemal-Magosa Mektupları
Ziya Paşa'nın-Defter-i Âmal
Ahmet Mithat Efendi-Menfa
Muallim Naci-Ömer'in Çocukluğu
Akif Paşa-Tabsıra
Namık Kemal-Magosa Mektupları
Ziya Paşa'nın-Defter-i Âmal
Ahmet Mithat Efendi-Menfa
Muallim Naci-Ömer'in Çocukluğu
Servet-i Fünûn Döneminde;
Ahmet Rasim-Eşkâl-i Zaman, Falaka, Şair
Halit Ziya-Kırk Yıl, Saray ve Ötesi
Hüseyin Cahit Yalçın-Edebi Hatıralar
Ahmet Rasim-Eşkâl-i Zaman, Falaka, Şair
Halit Ziya-Kırk Yıl, Saray ve Ötesi
Hüseyin Cahit Yalçın-Edebi Hatıralar
Son Dönem Edebiyatında;
Yakup Kadri-Zoraki Diplomat, Vatan Yolunda, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları
Ruşen Eşref Ünaydın-Atatürk'ü Özleyiş
Falih Rıfkı Atay-Çankaya
Halide Edip-Türk'ün Ateşle İmtihanı
Yahya Kemal-Çocukluğum, Gençliğim; Siyasi ve Edebi Hatıralarım
Yusuf Ziya Ortaç-Porteler, Bizim Yokuş
Ahmet Hamdi Tanpınar-Kerkük Anıları
Samet Ağaoğlu-Babamın Arkadaşları
Salah Birsel-Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu
Halikarnas Balıkçısı-Mavi Sürgün
Oktay Rıfat-Şair Dostlarım
Yakup Kadri-Zoraki Diplomat, Vatan Yolunda, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları
Ruşen Eşref Ünaydın-Atatürk'ü Özleyiş
Falih Rıfkı Atay-Çankaya
Halide Edip-Türk'ün Ateşle İmtihanı
Yahya Kemal-Çocukluğum, Gençliğim; Siyasi ve Edebi Hatıralarım
Yusuf Ziya Ortaç-Porteler, Bizim Yokuş
Ahmet Hamdi Tanpınar-Kerkük Anıları
Samet Ağaoğlu-Babamın Arkadaşları
Salah Birsel-Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu
Halikarnas Balıkçısı-Mavi Sürgün
Oktay Rıfat-Şair Dostlarım
Ayrıca, son dönemde, Celal Bayar, İsmet İnönü, Kazım Karabekir ve Rauf Orbay gibi siyasi kişilerin yazdıkları anılar, yakın tarihimizi aydınlatması bakımından önemli eserlerdir.
ANI İLE GÜNLÜĞÜN BENZER VE FARKLI YANLARI
1-Anı da günlük gibi bir kişinin başından geçen gerçek yaşantılardan kaynaklanan yazı türüdür
2-Günlük yaşanırken anı ise yaşandıktan sonra yazılır
3-Anılar, yazarların yaşlılık çağlarında yazdıkları ve yaşamları boyunca karşılaştıkları olayları nesnel bir şekilde ortaya koyan yazılardır Günlükler ise daha öznel, derin, içten ve ruhun derinliklerinden kopup gelen Anlık duygu ve düşünceler hakimdir.
4-Anı yazılarının anlatım açısından kurgusal niteliklere sahip olduğunu da söyleyebiliriz Günlükler ise kurgudan uzak yoğun düşüncelerin toplamıdır.
2-Günlük yaşanırken anı ise yaşandıktan sonra yazılır
3-Anılar, yazarların yaşlılık çağlarında yazdıkları ve yaşamları boyunca karşılaştıkları olayları nesnel bir şekilde ortaya koyan yazılardır Günlükler ise daha öznel, derin, içten ve ruhun derinliklerinden kopup gelen Anlık duygu ve düşünceler hakimdir.
4-Anı yazılarının anlatım açısından kurgusal niteliklere sahip olduğunu da söyleyebiliriz Günlükler ise kurgudan uzak yoğun düşüncelerin toplamıdır.
Kaynak: www.turkceciler.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder